Thiền THANH LỌC TÂM TRÍ – Thấu cảm chân lý và an yên nội tâm, để sống ý nghĩa và trọn vẹn hơn.

Ngày nay, khi “thiền” ngày càng trở nên gần gũi hơn trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Không thể phủ nhận những giá trị tốt đẹp, tích cực mà thiền mang tới cho mỗi người, song để lựa chọn được đúng phương pháp thiền phù hợp lại trở thành câu hỏi lớn mà rất nhiều người băn khoăn kiếm tìm.

Có nhiều phương pháp và kỹ thuật thiền khác nhau trong thế giới ngày nay. Dù vậy, tất cả chúng đều thuộc một trong hai loại chính sau:

Loại đầu tiên (và phổ biến nhất) là Thiền Tĩnh tâm: dùng kỹ thuật tập trung tâm trí vào một đối tượng duy nhất như âm thanh (tiếng ồn xung quanh, nhạc nền, tiếng mành chuông/chuông đơn hoặc chuông xoay Tây Tạng, ... ), hình ảnh (ngọn nến, tượng Phật, hình ảnh của Chúa/Nữ thần/các nhân vật thần thoại, hoặc một hình dung nào đó về các vị phật thánh), hơi thở, cảm giác/chuyển động của cơ thể, Chân ngôn hoặc giáo lý. Thiền Tĩnh tâm thường được sử dụng trong thực hành chánh niệm và các phương pháp thực hành thiền định khác nhau. Trong một xã hội hiện đại với guồng quay bận rộn, nó cũng được nhiều người áp dụng để làm giảm căng thẳng cuộc sống, cân bằng cảm xúc, giảm bớt cảm giác cực đoan, phát triển tư duy tích cực và sự tập trung, thúc đẩy nhận thức về hiện tại và tăng sức sáng tạo...

Một cuộc sống ít căng thẳng và cảm xúc cực đoan hơn, suy nghĩ tích cực hơn, trở nên tỉnh táo, hiệu quả và năng suất hơn trong công việc... quả thực sẽ khiến con người bình tĩnh hơn, kiểm soát các khía cạnh cuộc sống dễ dàng hơn. Thế nhưng, đây chỉ là cách giải quyết phần ngọn mà chưa phải từ gốc, tương tự như một liều thuốc giảm đau giúp làm giảm các triệu chứng biểu hiện bên ngoài của bệnh tật, hay như các loại thực phẩm bổ sung giúp tăng cường chức năng cơ thể, giúp chúng ta thực hiện các hoạt động hằng ngày hiệu quả hơn trong thời gian lâu hơn một chút. Trong khi đó, nguyên nhân thực sự của cơn đau, sức khỏe nội tại của chúng ta lại không được tìm hiểu và trị liệu đúng cách. Đó là nguyên nhân khiến cho ngay cả những người thành công nhất, nắm mọi thứ trong tay, thậm chí ngay cả những người thường xuyên thực hành thiền định và chánh niệm, vẫn có những lúc cảm thấy quá sức chịu đựng và rơi vào trạng thái buồn bã, cô đơn, thất vọng, đổ vỡ, thậm chí là trầm cảm. Điều này bắt nguồn từ trong sâu thẳm họ vẫn luôn có một khát khao chưa được thỏa mãn, đó là trở nên thực sự tự do, an yên trong kiếp sống này và tìm được đáp án chân chính cho những câu hỏi muôn thuở: Tôi là ai? Vì sao tôi ở đây? Vì sao thế giới này lại chất chứa những khổ đau và khó khăn đầy rẫy bủa vây? Ý nghĩa của cuộc sống rút cuộc là gì? Sự tồn tại của tôi có giá trị gì?...

Để chữa trị triệt để cơn đau hay một căn bệnh nào đó (xét về thể chất), thuốc giảm đau và thực phẩm chức năng là không đủ, vì như đã nói, chúng chỉ làm giảm đau trong ngắn hạn hoặc đem lại một vài cải thiện nhất định. Chúng ta cần thay đổi chế độ ăn uống và cách chúng ta đối xử với cơ thể mình, để khôi phục trạng thái cơ thể tự nhiên và khỏe mạnh như ban đầu. Tương tự như vậy, để giải thoát bản thân khỏi những đau khổ hay dằn vặt tinh thần (xét về tâm trí), chúng ta cần giải mã/khôi phục lại toàn bộ hệ thống niềm tin trong tâm trí – nền tảng tạo nên cách chúng ta suy nghĩ và lý giải về cuộc sống, để khôi phục tâm trí về trạng trái nguyên sơ, thuần khiết lúc ban đầu.

Đây là lúc loại thiền thứ hai phát huy tác dụng, đó là Thiền Thanh lọc (hay còn gọi là Thiền Minh sát hoặc Thiền Tuệ), ngoài sử dụng các kỹ thuật của Thiền Tĩnh tâm để xoa dịu tâm trí, chúng ta còn tập trung khai mở ý thức, sử dụng các Phương pháp và kỹ thuật Thanh lọc để rèn luyện tâm trí, thúc đẩy chúng ta quan sát, thấu hiểu và tách bản thân khỏi khuôn mẫu và hệ thống niềm tin cố hữu mà chúng ta vẫn hay sử dụng để suy nghĩ, cảm nhận, phản ứng và chịu đựng. Bằng cách này, tâm trí dần dần được thanh lọc và phục hồi về trạng thái tinh thuần. Tâm trí đã được thanh lọc là một đồng minh tuyệt vời giúp chúng ta tỉnh táo và đưa ra những lựa chọn sáng suốt trong từng khoảnh khắc (cả trong khi thiền định lẫn trong cuộc sống hằng ngày). Thanh lọc tâm trí giúp chúng ta được giải thoát và vượt lên khỏi những khuôn mẫu suy nghĩ và hành vi đã khiến chúng ta đau khổ, có được cái nhìn sơ bộ về những Chân lý đã bị Bản Ngã che mờ.

Đây là cách thiền của những người đi tìm chân lý (người tìm kiếm sự tự ý thức/tự nhận thức bản thân) và những người mong mỏi được giải phóng tâm trí hoàn toàn khỏi những đau khổ, lo lắng, sự ám ảnh, nỗi sợ hãi và sự bất mãn thường trực (những người luôn cảm thấy vô nghĩa và sống không mục đích).

Tại sao thanh lọc tâm trí là chìa khóa để thấu hiểu Chân lý và An yên nội tâm?

Con người vốn được vũ trụ trao tặng một vũ khí đặc biệt – một công cụ thiết yếu giúp chúng ta nhận thức và phản ứng với những sự việc hàng ngày và những trải nghiệm trong cuộc sống, đó chính là tâm trí của chính chúng ta. Không có tâm trí, chúng ta sẽ không có ý tưởng, định nghĩa, phương hướng, tư duy, sợ hãi, ký ức hoặc suy đoán, càng không có cảm xúc! Không có tâm trí, chúng ta không biết thế nào là chịu đựng, không nhận thức được thế nào là buồn bã, đau đớn, bất mãn hay thất vọng.

Rõ ràng là chúng ta không thể sống hay hoạt động trong xã hội loài người mà không có tâm trí. Sự trốn tránh hay mong cầu một tâm trí trống rỗng để khỏi chịu đựng bể khổ cuộc đời là điều không tưởng. Vậy thì thay vào đó, hãy tìm lời đáp: Làm thế nào để giải thoát tâm trí khỏi khổ đau, để tâm trí trở thành một đồng minh giúp chúng ta đạt được an yên và tự do? Điều diệu kỳ ấy là có thật, ta sẽ làm nó ra sao?

Tâm trí của một đứa trẻ lúc mới ra đời không hề có bất cứ nhận thức, phán đoán hay định kiến nào được ấn định sẵn. Dù cho đứa trẻ được sinh ra trong hoàn cảnh nào, dù cho có bất cứ điều gì đã xảy ra trong những năm đầu đời, vui buồn hay tốt xấu, cho dù cha mẹ hay những người xung quanh có đối xử với nó yêu thương hay ghẻ lạnh, thì bản chất sâu thẳm thâm tâm đứa trẻ đó vốn dĩ vẫn luôn trong sáng và vui vẻ.

Từ trạng thái hồn nhiên vui tươi như một tờ giấy trắng ấy, mỗi người dần dần được cha mẹ, thầy cô, cộng đồng dạy dỗ, chỉ bảo. Chúng ta bị buộc phải tuân theo những chuẩn tắc chung, chấp nhận và bắt chước các định nghĩa, nhận thức, điều kiện và niềm tin của gia đình và xã hội về những điều (mọi người cho là) đúng hay sai, tốt hay xấu, nên hay không, đáng yêu hay đáng ghét, thích hay không thích, đẹp hay xấu, chấp nhận được hay đáng xấu hổ, lịch sự hay không lịch sự, thật hay giả, có thể hay không thể… Thế là, những “tờ giấy trắng” dần dần được phủ lên những nét vẽ, những hình hài, những lớp sắc màu khác nhau. Và trên hành trình trưởng thành, con người ta cũng đồng thời liên tục bổ sung và điều chỉnh hệ giá trị của bản thân để thích nghi và hòa nhập với môi trường mới, với những người mới chúng ta gặp trên mỗi chặng đường đời.

Trong giao tiếp hằng ngày, chúng ta chắc chắn đã/đang/sẽ phải trải qua cảm giác căng thẳng và bất an, hay những bồn chồn, xung đột nội tâm của chính mình. Bởi lẽ trong mỗi giây phút qua đi, chúng ta đều đang phân tích và đánh giá sự vật, sự việc, con người, bao gồm cả bản thân ta, dựa trên hệ giá trị mà ta sở hữu. Bất cứ lúc nào phát hiện ra điều gì đó hoặc ai đó khác với định nghĩa và những kỳ vọng của ta về việc “người đó/vật đó nên như vậy mới phải”, chúng ta lập tức cảm thấy bị đe dọa khi có cảm giác hình mẫu lý tưởng về thế giới (một thế giới mà Bản Ngã của chúng ta cảm thấy an toàn và đúng đắn nhất) đang bị lung lay. Thế rồi chúng ta trở nên bồn chồn, căng thẳng, lo lắng, thất vọng, thậm chí buồn bã và bị ám ảnh về những điều khác với hình dung lý tưởng trong ý thức của mình. Khi không thể chấp nhận được, hoặc chúng ta sẽ muốn cải biến chúng theo cách mà ta nghĩ là tốt nhất, hoặc ta sẽ cố sửa mình để phù hợp và hòa nhập với “sự khác biệt” ấy, NẾU ta thấy rằng đó là cách mà số đông mọi người coi là tốt hơn, hay là thứ mà xã hội chấp nhận, đồng ý hoặc ưa thích hơn những gì ta mặc định trước đây.

Lý do khiến ta không thể tìm thấy bình yên nội tâm hoặc thoát khỏi những khổ đau vô tận khi xuất hiện những người/những vật đi ngược lại hệ giá trị của bản thân cũng giống như lý do ta không thể tách khỏi cảm giác sợ hãi khổ sở trong những cơn ác mộng lúc nửa đêm.

Trong giấc mơ hàng đêm, chúng ta cảm giác như thế giới trong mơ ấy thật vô cùng, chúng ta cũng có những suy nghĩ, thậm chí là cảm xúc mãnh liệt trong mơ, nhưng lại hoàn toàn không biết mình đang nằm mơ. Tương tự như vậy, trong cuộc sống hàng ngày, mặc dù đang tỉnh nhưng chúng ta cứ thả mình trôi trong dòng suy nghĩ bất tận (thực ra đó chỉ là những suy nghĩ ngẫu nhiên đang kiểm soát tâm trí ta), cũng trải qua đủ mọi cảm xúc (hoặc sự so sánh, đánh giá, phán xét về người khác, vật khác, thậm chí về chính bản thân mình) đi kèm theo những suy nghĩ ấy, mà không hề nhận ra rằng chúng ta đang hoàn toàn lạc vào thế giới tinh thần của bản thân – một thế giới khác của những giấc mơ nối tiếp – mà không hề có sự lựa chọn tỉnh táo nào cả!

(Dream Thoughts hay Day Dreams - suy nghĩ mơ mộng hay giấc mơ ban ngày mà Hành trình an yên đã chia sẻ trong bài viết trước đây trên fanpage)

Đó là cách mà hầu hết chúng ta đã và đang sống!

Chúng ta sống trong dòng suy nghĩ của chính mình. Chúng ta lầm tưởng những suy nghĩ, phán đoán, diễn giải đó là thực tế.

Trong khi thực ra, ta chỉ đang nhìn thấy phiên bản méo mó và phiến diện của sự vật sự việc thông qua tâm trí “không còn thuần hiết” của mình. Và cứ thế, chúng ta sống cả đời trong thế giới do chính mình dựng nên này. Thế giới ấy chỉ tồn tại và có ý nghĩa đối với ta dựa trên những quan điểm và điều kiện cố hữu trong tâm trí.

Thanh lọc tâm trí giúp chúng ta đảo ngược quá trình, loại bỏ đi những niềm tin cố hữu, phá vỡ mô hình thế giới lý tưởng – một mô hình đầy những khuôn mẫu và định kiến do chúng ta tự tạo dựng nên để khóa chặt sự vật, sự việc và cả con người, bao gồm chúng ta, trong đó. Giống hệt như việc gột rửa lớp màu che phủ tờ giấy trắng, từng lớp từng lớp, sẽ giúp ta lấy lại tâm trí thuần khiết – nguyên sơ của tâm hồn với những niềm vui đích thực, vô ưu, sự sáng suốt, năng lượng tích cực căng tràn - trạng thái nguyên bản như khi chúng ta được sinh ra.

Khi tâm trí không còn bị “nhuốm màu”, chúng ta trở nên tỉnh táo và có ý thức hơn thay vì bị cuốn trong vòng xoáy của cuộc đời như những kẻ u mê lang thang trong vô thức. Ta sẽ nhìn được mọi vật, mọi việc, mọi người, và cả bản thân mình chính xác như bản chất thực sự vốn có thay vì bám víu vào cách nhìn và cách thức lý giải méo mó qua lăng kính của Bản Ngã. Trải nghiệm trạng thái thuần khiết của bản thể với tràn ngập niềm vui, tình yêu và sự trọn vẹn của cuộc sống, giống như những đứa trẻ hồn nhiên và hạnh phúc vô điều kiện, chính là lúc ta tìm thấy an yên thực sự trong chính mình.

..

Athena sẽ đồng hành cùng các bạn quan tâm trong các buổi thực hành thiền thanh lọc tâm trí, để chúng ta cùng trải nghiệm và sống trọn mỗi khoảnh khắc cuộc sống. Bạn sẽ cùng tôi lan tỏa điều tốt đẹp này cho cộng đồng, phải không nào!